Termin “wydolność funkcjonalna” oznacza zdolność komórki, narządu, układu lub organizmu do utrzymania homeostazy w zakresie ich wąskich granic przeżycia, w odpowiedzi na określony stres. Jeśli stres zewnętrzny zaburzy homeostazę poza możliwościami funkcjonalnymi danego organizmu, życie może nie zostać podtrzymane. Wraz ze zmniejszoną zdolnością przystosowania się do stresorów zwiększa się prawdopodobieństwo śmierci. Wydolność funkcjonalna jest elastyczna; spada gwałtownie wraz ze skrajnym brakiem aktywności fizycznej, spada (lecz wolniej) wraz ze starzeniem się, podczas gdy zapobieganie bezczynności może spowodować jej wzrost. Co ważne, bezpośredni związek między zdolnością funkcjonalną a przetrwaniem jest kamieniem węgielnym ogólnej teorii medycyny. Maksymalna wydolność tlenowa jest głównym wskaźnikiem wydolności funkcjonalnej (VO2max).
Wydolność funkcjonalna – odnosi się do zdolności organizmu do wykonywania wysiłku fizycznego, takiego jak ćwiczenia fizyczne, pracę zawodową, czy inne aktywności wymagające sprawności fizycznej. W kontekście sportu, “wydolność funkcjonalna” może odnosić się do zdolności sportowców do wykonywania swojego zawodu na odpowiednim poziomie, czyli do osiągania dobrych wyników sportowych w swojej dyscyplinie.
Pojemność funkcjonalna – odnosi się do zdolności organizmu do wykonywania różnych funkcji fizjologicznych, takich jak oddychanie, krążenie krwi, trawienie, czy funkcje neurologiczne. W kontekście medycznym, “pojemność funkcjonalna” może być oceniana jako miara zdrowia i sprawności organizmu, a także może być monitorowana w przypadku różnych stanów chorobowych, takich jak niewydolność narządów, choroby układu oddechowego czy układu krążenia.
Zdolność do wykonywania codziennych czynności – odnosi się do zdolności organizmu do samodzielnego wykonywania różnych czynności i zadań związanych z codziennym życiem, takich jak dbanie o higienę osobistą, utrzymanie czystości w domu, obsługa sprzętów czy wykonywanie codziennych obowiązków. Może być oceniana na podstawie różnych wskaźników, takich jak te dotyczące sprawności fizycznej: siła mięśniowa, wytrzymałość, gibkość, koordynacja ruchowa. Markery krwi również będą wskaźnikiem tejże pojemności, oraz wskaźnikami ogólnego zdrowia. Patrząc szerzej, jako zdolności do radzenia sobie ze stresem, będzie to również związane z rozwojem mentalnym oraz higieną życia. Pojemność ta może być kształtowana i rozwijana poprzez aktywność fizyczną, odpowiednią dietę oraz styl życia.
Jak widzisz, aktywność fizyczna leży u podstaw zdrowia, więc warto zadbać o jej codzienną porcję!
1. Booth FW, Roberts CK, Laye MJ. Lack of exercise is a major cause of chronic diseases. Compr Physiol. 2012 Apr;2(2):1143-211. doi: 10.1002/cphy.c110025. PMID: 23798298; PMCID: PMC4241367.
Tekst redagowany przez: Karolina Świnicka